SLIKE U DOBA KULTURE

…o slikama-kao-barkodovima Borisa Petrovića…

Stvari su se zaista sasvim promenile. Umetnost je postala konstitutivni-odraz kulture. Kultura i njeni artefakti (amblemi, konzerve, automobili, ekranske slike, sistemi simboličkih intriga, zastupnici ekonomskih vrednosti i brisani tragovi svakodnevice) pojavljuju se pred nama na način na koji je u tradiciji priroda (telo zveri, deteta, žene ili muškarca, šumski pejzaž, ljudsko lice, morska obala) bila postavljana, doživljavana, mišljena, predočavana i prikazivana u umetnosti slikarstva. Danas se slikarstvo više ne prosuđuje na osnovu estetskih i estetičkih kriterijuma “autonomije” i na osnovu egzistencijalnih i egzistencijalističkih kriterijuma “autentičnosti” umetničkog dela - slike. Slika se prosuđuje, razumeva i interpretira na osnovu društvenih kriterijuma: kriterijuma identifikovanja društvenih tragova i naslojavajućih tragova same tu okružujuće kulture kao-zadatog-sveta. Slika jeste mimezis kulture kao onog izvan nas što okružuje svako pojedinačno telo i preobražava ga u društveni subjekt komunikacije (razmene, potrošnje, uživanja). Slika jeste reprezentacija (odraz, predstava, prikaz, interpretacija) kulture i njenih “mašina prikazivanja” u proizvodnji, razmeni i potrošnji dobara/informacija/vrednosti. Slika slikarstva jeste element trenutnih preuređenja simboličkog sistema u efekte imaginarnog (vidljivog, telesnog, okružujućeg).
           
Boris Petrović je izveo seriju prividno apstraktnih slika. Svaka slika, pojedinačno, jeste pikturalno-razrađeni “komad” koji može funkcionisati kao “autonomno” i “autentično” delo apstraktnog slikarstva. U pitanju su plošne kompozicije sa vertikalnim linijama različite gustine. Moguće je prizvati neizvesne asocijacije sa američkom postslikarskom apstrakcijom poznog Barnetta Newmana ili ranog Frnka Stelle… Stroga i emocionalno kontrolisana apstrakcija, ne-ekspresivnost. Ali!… naslovi slika i inetrpretacije umetnika menjaju utisak o ovim prividno apstraktnim komadima. Slike, zapravo, jesu predstave (representations)  barkodova. Patern barkoda jeste shema sa vertikalnim linijama različite širine i razmaka koja služi za označavanje proizvoda masovne proizvodnje, razmene i potrošnje. Barkod je projektovan tako da može biti očitan pomoću “optičkog čitača” i uveden u kompjutersku obradu podataka/vrednosti u svakoj prodavnici bilo gde na svetu. “Barkod” je u met-smislu simbol globalizacije komuniakcije i razmene društvenih vrednosti. Petrović svoj postupak opisuje rečima: “Sa interneta sam ‘download’-ovao BAR-CODE evaluationi set koji pored brojeva pretvara i slova u bar-kodove. Namera mi je da neke reči magijske snage (i)ili reči od posebnog značenja za mene pretvorim u šipkasti kod na platnu posebno odabranih dimenzija. Reč dobija svoj određeni ritam koji zaokružujem bojom. Boja u isto vreme asocira reč, koja u obliku šipkastog koda je nečitljiva za posmatrača, i pomaže optičkom čitaču da prenese informaciju-asocijaciju moždanom centru. I čovek kao mašina-skener; pročita i ide dalje, najčešće ne shvati i ne pokušava da razume. Ne želim da išta u tome menjam.” Korišćene su različite reči “smog”, “kilim”, “sun”, “časovnik”, “vulva”, “vitriol”, “rszv”, … U pitanju je paradoks. Pred posmatračem su slike nabijene  značenjima i u doslovnom i retoričkom smislu. Ali, same slike na nivou prirodne-čulne percepcije/recepcije ne omogućavaju iščitavanje značenja i simboličkih nadgradnji. Slike deluju kao arbitrarni optički “fenomen” - pojava plohe sa formalnom estetizovanom kompozicijom. Tek kada bi ljudsko oko postalo mašina ili kada bi bio upotrebljen “elektronski optički čitač” slike bi pokazale svoja tajna značenja. Mada, … tu “tajne nema” … postoje sqamo  odnosi u polju višeznačnih mogućnosti i fenomenoloških (čulno-mašinskih) ograničenja u prevođenju ili neprevodljivosti simboličkog u imaginarno i imaginarnog u simboličko. Slikareva verbalna interpretacija čini posmatraču dostupnom “strategiju” označavanja, preoznačavanja i preobražaja znaka društvene  vrednosti u označitelj slikarstva i označitelja-robe u znak-slikarstva. Slike koje su pred nama na izložbi nisu jednostavno prisutne pred okom. Njihova ontologija nije jednoznačno odredljiva, naprotiv onaje heterogena i provokativna u tom smislu što suočava suprotstavljene “strategije” apstraktne slike kao formalnog objekta i prikazivačke slike kao semantički decentriranog ekrana. Ove slike su slike u doba  kulture kao nove prirode.

Miško Šuvaković